ALEVİLER KIZILBAŞTIR
Ece Temelkuran, ezilenlerden yana, militarizme karşı bir gazeteci. 25 Kasım Çarşamba 2009 tarihinde, Milliyet’teki köşesinde yayınlanan, ”İzmirliden İzmirliye” başlıklı yazısı iyi niyeyle yazılmış bir yazı. Yazının ikinci paragrafı şöyle: ”İçimize yerleşmiş, öğretilmiş ırkçı tohumlardan kurtulmak hiç de kolay değil. Hatta onların orada olduğunu anlamak bile çaba, deneyim ve derin bir samimiyet gerektiriyor. Ermenilerin ‘alçak’, Kürtlerin ‘hain’, Alevilerin ‘kızılbaş’, Arapların ‘pis’ olmadığını biliyorsunuz belki, ama bunu ta içlerinize sindirmek, daha önemlisi onlarla eşit olduğumuzun ‘bilincine varmak’ bizlerin geçtiği eğitimden sonra aslında ciddi bir kişisel çaba gerektiriyor.”
Dikkatli bir okuyucu değilseniz, hele ki Kızılbaş değilseniz gözünüze bir tuhaflık çarpmayacaktır: ”Ermenilerin ‘alçak’, Kürtlerin ‘hain’, Alevilerin ‘kızılbaş’, Arapların ‘pis’ olmadığını biliyorsunuz…”
Yani demek istiyor ki, Ermeniler alçak değil, Kürtler hain değil, Araplar pis değil, Aleviler ise Kızılbaş değil.
Oysa Aleviler Kızılbaştır.
Kızılbaşlık, Aleviliğin bir kolu falan da değil, düpedüz kendisidir. Osmanlı’nın Alevilere verdiği addır ”Kızılbaş” ve her zaman hakaret içermez. Hiçbir Alevi, ben Kızılbaş değilim demez. Balkanlar’daki Aleviler kendilerine sadece ”Bektaşi” ya, da ”Kızılbaş” derler. Alevi adı pek kullanılmaz. Sünni Kürtler de eskiden Alevilere, sadece ”Kızılbaş” derlerdi.
Kızılbaşlığın anlamı Türkiye’de sadece bunlarla sınırlı değil tabii. Anadolu’nun hemen her yerinde Sünni çoğunluk tarafından, ”Kızılbaş” ağır bir hakaret anlamında da kullanılır. Her Alevi, askerlikte, okulda, mahallede yeni tanıştığı birinden Kızılbaşlıkla ilgili can sıkıcı bir şeyler mutlaka duyar. Bazen öyle bir şey olur ki herkes aynı anda duyar.
1995 yılında Güner Ümit adlı sunucu, Star Tv’deki programında ”Kızılbaş” sözcüğünü ensest anlamında kullandı. 26 Ağustos 2009 Tarihinde, yine Star Tv’de yayınlanan ''Desti İzdivaç'' isimli programda, canlı yayın konuğu olan 82 yaşında bir şahıs, kendisine evlenmesi için genç bir kadın öneren sunucuya ''Ben Kızılbaş mıyım ki evladım yaşındaki bir kızla evleneyim?'' diye tepki gösterdi.
İçinde yaşadığımız döneme ait bu iki örnek bile, Yavuz Sultan Selim zamanında, Sünni halkı, Alevileri yok etmeye daha istekli kılmak için uydurulmuş ”mumsöndü” iftirasının, neredeyse hızından hiçbir şey kaybetmeden varlığını sürdürmekte olduğunu gösterir.
Hiçbir hükümet, hiçbir parti, hiçbir örgüt, hiçbir kurum bunun alçakça bir iftira olduğunu kitlelere anlatmadı. Geleneksel olarak Sünni olan aydınlar, yazarlar sanatçılar da, bunun, sadece Alevileri değil, Türiye’de yaşayan herkesi aşağılayan bir yalan olduğun söylemedi, yazmadı, işlemedi. Tam tersi, ”laik” cumhuriyetin, çoğu hiç de gerici, dinci olmayan edebiyatçıları, aydınları ”o Kızılbaşı” ve güya mumsöndü törenlerini eserlerinde hiçbir kaygı duymadan, hiçbir ahlaki endişe yaşamadan rahatça, keyifle işlediler: Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Nur Baba romanı, Reşat Nuri Güntekin’in Tanrı Dağı Ziyafeti adlı eseri, Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Toraman adlı romanı, Haldun Taner'in Şişhane'ye Yağmur Yağıyordu adlı öykü kitabı, Ömer Seyfettin'in Harem adlı öykü kitabı bunların sadece bazılarıdır.
Varlık Yayınları tarafından, 1973 yılında Türkçeye çevirtip yayınlanan Cinsel İlişkiler Sosyolojsı adlı bir kitap var. Kitabın yazarı Fransız Dr. André Morali Daninos. Çevirmen ise Samih Tiryakioğlu. Kitabın en az on yerinde geçen ensest, ya da cinsel sapkınlık, Türkçeye kızılbaşlık olarak çevirilmiş. Varlık dergisi, 1995 yılı haziranında çıkan 1053. sayısında Alevilerden özür diliyor. Ama isteyen o kitabi internetteki satış sitelerinden hâlâ bulup satın alabilir. Varlık Yayınları, o kitabı piyasadan toplayıp gerekli düzelmeleri yaptıktan sonra yeniden mi bastı, bilmiyorum, -yanılmayı çok isteyerek- sanmıyorum da. Milliyet Gazetesi’nin 1991 yılında okurlarına armağan ettiği Cinsel Kültür Ansiklopedisi’nin 300. sayfasıda da ”ensest” anlamında kullanılan ”kızılbaşlık” sözcüğüne rastladım.
Bunlar sıradan yazarlar, sıradan yayınevleri ve sıradan gazeteler değil. Kızılbaşlığı Alevilere yakıştırmayan Ece Temelkuran gibi gazetecilerin de entelektülel altyapılarını oluşturan kaynaklardır.
Gerçekten de İçimize yerleşmiş, öğretilmiş ırkçı tohumlardan kurtulmak hiç de kolay değil. Ve gerçekten de bu çaba, deneyim ve derin bir samimiyet gerektiriyor.
Hamdi Özyurt
www.vartositesi.com
VARTONUN ÇIĞLIĞI
www.vartositesi.com
VARTONUN ÇIĞLIĞI
Bir defa Ece Temelkuran'ı iyi niyetli bulma konusunda mütefekkiriz değerli Hamdi Abiciğim... Lakin, samimiyet konusunda ben fazla samimi bulmuyorum Ece Temelkuran'ı... Kariyerist, popülist bir yazar olarak bu -bir tür bilgisizliği ile de malesef yazık etmiş. Güner Ümit olayını nasıl anımsıyor acaba Ece Hanım?
Güner Ümit, hostesi olan Meltem'e Kızılbaş mısın sen dediğinde o zaman Aleviler bunun üzerine niye sokaga döküldüler?
Kızılbaş olmadıkları (veya kızılbaşlık kötü bir yakıştırma olduğundan mı?)için mi, yoksa Kızılbaş denilerek kastedilen "fücür" yakıştırmasına (ya da iftirasına mı) incindikleri için mi isyan ettiler?
Kısacası Ece Temelkuran kaliteli bir gaf yapmış tebrik ediyorum kendisini(!)
Tansu Çiller'in Mesut Yılmaz hükümeti istikrarsızdır diyeceği yerde Mesut Yılmaz iktidarsızdır demesinde bir dil sürçmesi vardır ama Ece Hanım'ınkisinde ruh sürçmesi... Oturp domuz giribi güncesi yazacağına bu tarz şeylere dikkat etse daha iyi olur...
Mutlu Haner
Bu arada Sevgili Hamdi Abi, kitaplarını ve yazılarını okumak bir Varto'lu olarak bana güzel duygular hissettiriyor... Ayrıca çok iyi bir evlat yetiştirdiğiniz için de sağolun diyorum kültürel zenginliğimiz adına...
Mutlu
Hamdi Efendi,
Aleviler "Kızılbaş" olsa ne olacak, "Beyazbaş" olsa ne olacak... Encamında "Kızılbaşlık" bir ulus adı değildir ve olamaz da... 21. yy.da hâlâ böyle basit şeylerce uğraşmak, salt "eleştiri" olsun diye yazmak, artık ilkelliktir, bırakınız bunları... Aleviler "Kızılbaş" da olsa "Beyazbaş" da olsa anaları ağlatılmıştır. Meraknınız varsa, asıl bunu sorgulayın. Sakın bana "İşte asıl Kızılbaş oldukları için anaları ağlatılmıştır." martavalını dillendirmeyin...
Serma TÜZEL